Studenti ili tržište – novosadski studenti o budućnosti obrazovanja u Srbiji

Studentska tribina pod nazivom „Studentski pokret i perspektive studentske borbe u Srbiji” održana je u sredu, 23. marta, u prostorijama kolektiva Dom b-612, u Novom Sadu.

O neophodnosti organizovanja snažnog studentskog pokreta, rezultatima „bolonje“ koja je uvedena na naše fakultete pre deset godina, kao i novom Zakonu o visokom obrazovanju, govorili su:

Marko Šović – Prvi sekretar Studentskog fronta, Aleksandar Matković – filozof, istraživač na Institutu za filozofiju i društvenu teoriju u Beogradu i Katarina Antonić – studentkinja sociologije na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu.

Govornici su u svojim izlaganjima opširnije govorili o ovim temama nakon čega je usledila dvoipočasovna diskusija sa prisutnim studentima i studentkinjama.

Aleksandar Matković je počeo komentarima o vezi između teksta Bolonjske deklaracije i delova Zakona o visokom obrazovanju iz 2007. godine koji su prisutnima podeljeni u štampanoj formi. Nakon toga je govorio o pravno-finansijskim mehanizmima kojima se uvodi model tzv. preduzetničkog univerziteta kao i o posledicama koje to uvođenje ostavlja za sobom. Komercijalizacija obrazovanja na prostorima postsocijalističkog Balkana je utvrđena upravo Bolonjskom deklaracijom, a njegova komodifikacija nastala je razgradnjom ostataka osnovne društvene zaštite (besplatno školstvo, zdravstvo, itd). To može značiti samo ukidanje opšte dostupnosti obrazovanja većinskom delu populacije kao i srozavanje kvaliteta i uslova studiranja koji su upravo posledica podređivanja obrazovanja tržištu – bio je jedan od istaknutih zaključaka tribine.

Marko Šović je izneo prikaz razvitka studentskog pokreta kao borbe studenata protiv posledica primene Bolonjske deklaracije. Mnogobrojni studentski štrajkovi putem blokada fakulteta i protestnih aktivnosti prate „bolonju“ već od samog uvođenja. Kroz stalan otpor daljim udarima na materijalni položaj studenata, studentski pokret se razvijao u nekoliko faza, među kojima je značajan kvalitativni iskorak u programskim ciljevima isticanje zahteva za besplatno obrazovanje. „Prošlo je gotovo deset godina otkako je na naše fakultete 2006. upisana prva generacija „bolonjaca”. Već te godine, kao i svake naredne, suočavali smo se sa protestima i blokadama poput 2011. u Beogradu i Novom Sadu, 2014. u svim većim univerzitetskim gradovima, kao i 2015. na pojedinim fakultetima, uključujući novosadski Filozofski fakultet. Ovo nisu slučajne pojave nego indikatori ozbiljnih nedostataka obrazovnog sistema.“

Katarina Antonić je govorila o potrebi širenja i jačanja studentskog aktivizma u svrhu organizovanog suočavanja sa mnogim problemima kojima su studenti izloženi. Pre svega sa namerom da se spreče posledice novog Zakona o visokom obrazovanju kao i borba za pravednije i kvalitetnije obrazovanje. „Sufinansiranje“ podrazumeva smanjenje budžetskih mesta i linearno rangiranje studenata na osnovu uspeha i broja bodova, pri čemu će bolje rangirani plaćati manje školarine. Postojaće ugovori između univerziteta i države gde će univerziteti biti obavezni da ispune određene ciljeve kao što su: smanjenje godina studiranja, smanjenje broja studenata koji obnavljaju godinu. Ovo jasno stavlja do znanja da će priliv novca za državne univerzitete zavisiti od tih rezultata što će opet dovesti do još veće degradacije i spuštanja kriterijuma to jest isključivanja sticanja znanja iz cele priče. Sufinansiranje će biti dobar način da država smanji ionako bedna ulaganja u obrazovanje.

U diskusiji koja je usledila sagledane su i ostale  štetne posledice primene takvog zakona. Jedna od tih posledica  jeste dalje narušavanje kvaliteta obrazovanja kroz zaoštravanje konkurencije. Ne samo da se time narušava kolegijalni duh (jer je teško zamisliti da će u mehanizmu „sufinansiranja“ postojati slobodan protok knjiga, skripti, informacija, jednom rečju znanja među studentima), zbog međusobne konkurencije u borbi da se plati što manja školarina, već su time u startu diskriminisani oni koji nemaju materijalnih uslova da postižu visoke rezultate i prestignu konkurenciju – istaknuto je na tribini.

Kroz dalju diskusiju govornici su odgovarali na mnogobrojna pitanja učesnika vezana za dosadašnje iskustvo iz studentskih borbi. Govorilo se o potrebi stvaranja i učvršćivana studentske organizacije u Novom Sadu; tumačili su se mehanizmi represije sa kojima se susreću studenti u protestu, kao i uloga studentskih parlamenata koji važe za zvanična studentska predstavnička tela a delaju isključivo u korist održavanja postojećeg sistema i čuvanja sopstvenog položaja, kao i mnoge druge teme.

Organizatori i svi prisutni smatraju da je tribina uspela u svom cilju da studentima predoči neophodnost stvaranja širokog, organizovanog i jedinstvenog fronta studentske borbe, do kog, usled pritiska, rezova i loših mera u visokom obrazovanju, mora doći.

Studenti su najavili da se dalje aktivnosti mogu očekivati već 4. aprila, dana koji se obeležava kao nacionalni Dan studenata u Srbiji.