Kapitalizam je nastavio da uvodi ne samo unutrašnje reforme, već i eksterne reforme čiji je cilj prikupljanje dodatnih finansija potrebnih za uspostavljanje i održavanje socijalne države kod kuće. Drugim rečima, moderni kapitalizam mnogo više zavisi od eksploatacije materijalnih i ljudskih resursa kolonijalnih teritorija nego ranije. Na spoljnom frontu je, dakle, bilo potrebno da međunarodni finansijski kapital sprovede reforme kako bi uklonio smrtonosnu pretnju svojoj prevlasti u od strane oslobodilačkih pokreta.

Hitna potreba za takvim reformama postala je jasna snažnim rastom i širenjem oslobodilačkih snaga u Africi, Aziji i Latinskoj Americi, gde revolucionarni potezi nisu samo oduzeli vlast već su zapravo učvrstili svoje dobitke. Događaji u SSSR-u, Kini, Kubi, Vijetnamu, Severnoj Koreji, Egiptu, Gani, Gvineji, Maliju, Alžiru i drugim delovima Afrike pokazali su da se ne menjaju samo svetski odnosi moći, već i da su kapitalističko-imperijalističke države suočene sa stvarnom opasnošću od okruženja.

Izmene koje je imperijalizam uveo u svoju strategiju bile su izražene:

a) nestankom brojnih staromodnih „kolonija“ zavisnih od samo jedne metropole.
b) zamenom „nacionalnog“ imperijalizma „kolektivnim“ imperijalizmom u kojem SAD zauzimaju vodeću poziciju.

Naši ciljevi

Naše ciljeve definišu tri političke komponente našeg oslobodilačkog pokreta:

1. Nacionalizam
2. Panafrikanizam
3. Socijalizam

Tri cilja naše borbe proizilaze iz naše pozicije naroda u pobuni protiv eksploatacije u Africi. Ti su ciljevi usko povezani i jedan se ne može u potpunosti ostvariti bez drugog. Ako nedostaje jedna od tri komponente, nijedna teritorija na našem kontinentu ne može osigurati istinsku slobodu ili održati stabilnu vladu.

Nacionalizam

Nacionalizam je ideološki kanal antikolonijalne borbe i predstavlja zahtev za nacionalnom nezavisnošću kolonizovanih naroda. To je koncept koji najlakše shvata stanovništvo teritorija na kojima su nizak nivo razvoja proizvodnih snaga (a samim tim i kapitalistička implantacija) i odsustvo autohtonih elemenata u sferama političke moći faktori koji olakšavaju formiranje ujedinjenog vojnog fronta, jednog od osnovnih uslova uspešnog oslobodilačkog pokreta.

Kolonizovani narodi nisu visoko diferencirani sa socijalnog stanovišta i iskorištavaju ih praktično bez diskriminacije od strane kolonijalnih vlasti. Otuda je i slogan: “Nacija se mora osloboditi od kolonijalizma” univerzalno prihvaćeni poziv na mobilizaciju, čiji je uticaj pojačan činjenicom da su agenti kolonijalizma koji iskorišćavaju teritoriju iznutra, sasvim vidljivi. Zbog toga se pobunjeni narodi u celini bore kao „nacija-klasa“ protiv kolonijalnog ugnjetavanja i stiču nezavisnost.

Nacionalistička faza je neophodan korak u oslobodilačkoj borbi, ali ne sme se posmatrati kao konačno rešenje problema ekonomske i političke eksploatacije naših naroda. Jer, nacionalizam je vrlo uzak u svojoj primeni. On deluje u geopolitičkom okviru koji je proizvela kolonijalna sila, a koji je nametnut sporazumom 1884. na Berlinskoj konferenciji, gde su crtane današnje političke karte Afrike.

Razni afrički narodi ne mogu biti, a istorijski nikada nisu ni bili, zatvoreni iza krutih granica teritorija koje nazivaju “Nigerija”, “Togo”, “Senegal”, i tako dalje. Današnje afričke “nacije”, koje su veštački stvorili stranci u sopstvene svrhe, ne potiču ni iz drevne afričke civilizacije, niti se uklapaju u naš afrički način života ili navike razmene. Nisu čak ni ekonomski održive. Pa ipak, i dalje se bore zasebno, u patetičnom i beznadežnom pokušaju da napreduju, dok stvarna prepreka njihovom razvoju, imperijalizam, uglavnom u svojoj neokolonijalističkoj fazi, deluje na panafričkom nivou.

Već su ogromne zone Afrike ekonomski integrisane u ekskluzivnom interesu međunarodnog finansijskog kapitala. Studija organizacije i rada većine velikih trgovačkih firmi, rudarskih trustova i industrijskih kartela koji posluju u Africi pokazuje da sve deluju direktno ili indirektno na kontinentalnom nivou. Mnoge od njih čine deo opšte mreže koja se širi na nekoliko kontinenata. Ovaj monopolistički sistem eksploatacije direktan je rezultat produžene kapitalističke prakse, čije je iskustvo da su proširene i objedinjene industrijske, trgovačke ili rudarske jedinice jeftinije za održavanje, efikasnije su i profitabilnije.

Vreme je da planiramo naš ekonomski i politički razvoj na kontinentalnom nivou. Koncept afričkog jedinstva obuhvata fundamentalne potrebe i karakteristike afričke civilizacije i ideologije, a ujedno zadovoljava sve uslove neophodne za ubrzani ekonomski i tehnološki napredak. Takav maksimalan razvoj osigurao bi racionalnu upotrebu materijalnih resursa i ljudskog potencijala našeg kontinenta duž linije integrisane ekonomije i unutar komplementarnih sektora proizvodnje eliminišući sve nepotrebne oblike konkurencije, ekonomskog otuđenja i dupliranja. Ideja nije uništiti ili razmontirati mrežu stranih rudarskih kompleksa i industrijskih kompanija širom Afrike, već ih preuzeti i raditi u isključivom interesu afričkih naroda.

Konačno, ograničenja „nacionalizma“ mogu se videti u iskustvima zemalja koje su uspele da zbace jedan imperijalizam, a onda potpale pod dominaciju drugog, ili pod dominaciju sindikata imperijalizama, kao u Latinskoj Americi. Samo promena gospodara nije rešenje kolonijalnog siromaštva ili neokolonijalističkog davljenja, čak i ako se eksploatacija naknadno praktikuje na suptilniji način. Afričko jedinstvo daje nezamenjivu kontinentalnu dimenziju konceptu afričke nacije.

Panafrikanizam

Ograničenja nacionalizma već su uvidele najzrelije vođe oslobodilačkih pokreta; ali gde god su nedostajali uslovi za prelazak na viši ideološki nivo i širi oblik borbe, nije se mogao izvršiti potrebni skok i nacionalizam nikada nije prevaziđen.

Prave dimenzije naše borbe bile su izložene na Petom panafričkom kongresu održanom u Mančesteru, 1945., kada su donesene rezolucije koje su precizirale da je vrhovni cilj nacionalnooslobodilačkog pokreta utrti put nacionalnoj obnovi i promovisanju demokratije i prosperiteta širokim masama kroz sveafričku borbu protiv kolonijalizma i svih novih manifestacija imperijalizma. Nije se pominjao neokolonijalizam kao takav, jer se on u Africi masovno razvio tek nakon 1957. Ali, panafrikanizam koji je pronašao svoj izraz na Kongresu u Mančesteru (1945), temeljio se na vekovnoj težnji ka jedinstvu svih naroda afričkog porekla koji se eksploatišu kao radnici i kao rasa.

Afričko jedinstvo stoga podrazumeva:

1. Da se imperijalizam i strano ugnjetavanje iskoreni u svim oblicima.
2. Da se neokolonijalizam prepozna i eliminiše.
3. Da se nova afrička država mora razvijati u kontinentalnom okviru.

Ipak, ostaje da se definiše specifičan sadržaj novog društvenog poretka unutar afričke nacije u razvoju.

Socijalizam

U srži koncepta afričkog jedinstva leži socijalizam i socijalistička definicija novog afričkog društva. Socijalizam i afričko jedinstvo su organski komplementarni.

Socijalizam podrazumeva:

1. Zajedničko vlasništvo nad sredstvima za proizvodnju, raspodelom i razmenom. Proizvodnja je za upotrebu, a ne za profit.
2. Planirane metode proizvodnje od strane države, zasnovane na modernoj industriji i poljoprivredi.
3. Političku moć u rukama naroda, sa celokupnim telom radnika u posedu državne mehanizacije kroz koje izražava svoje potrebe i težnje. To je koncept u skladu sa humanističkim i egalitarističkim duhom koji karakteriše tradicionalno afričko društvo, iako se mora primeniti u savremenom kontekstu. Svi su radnici; i niko ne iskorišćava drugog.
4. Primena naučnih metoda u svim sferama mišljenja i proizvodnje.

Socijalizam mora da pruži novu društvenu sintezu u kojoj se napredno tehničko društvo postiže bez zala i dubokih podela kapitalističkog industrijskog društva. Socijalizam je postao neophodnost u platformnoj dikciji afričkih političkih lidera, mada mnogi ne vode zaista socijalističku politiku. Stoga se moramo čuvati mera koje proglašavaju “socijalističkim”, a koje zapravo ne promovišu ekonomski i društveni razvoj.

Primer takvog razmišljanja o socijalizmu je pokušaj poslednjih godina da se sugeriše postojanje „afričkog socijalizma“ svojstvenog našem kontinentu. Postoji samo jedan pravi socijalizam, a to je naučni socijalizam, čiji su principi trajni i univerzalni. Jedini način da se postigne je osmišljavanje politika usmerenih ka opštim socijalističkim ciljevima, koje se oblikuju iz konteksta, specifičnih okolnosti i uslova određene zemlje u određenom istorijskom periodu. Socijalističke zemlje Afrike mogu se razlikovati u detaljima svojih politika. Postoje različiti putevi do socijalizma, pa se moraju prilagoditi određenim okolnostima. Ali oni se ne mogu arbitrarno odlučivati ili podređivati ukusima, nego se moraju naučno objasniti.

Samo pod socijalizmom možemo pouzdano akumulirati kapital koji nam je potreban za naš razvoj, osigurati da se dobici od ulaganja primene za opšte blagostanje i postigne naš cilj slobodnog i ujedinjenog kontinenta.

 

Izvod iz: Nkrumah, K. (1969). Handbook of revolutionary warfare. A guide to the armed phase of the Afrian revolution. New York: International Publishers.
Prevod: Princip.info