Opisan kao jedan od najvećih boraca za slobodu crne Afrike, Samori Ture izgradio je Vasulu imperiju koja se borila protiv francuske kolonizacije Zapadne Afrike u 19 veku. Uspon Samori Ture predstavljao je primer i inspiraciju borbi protiv transatlantske trgovine robljem, koja je imala jak uticaj na Zapadnu Afriku u 19. i početkom 20. veka.

Rođen je na teritoriji današnje Gvineje oko 1830. Otac mu je bio trgovac, i on je sa svojih 15 godina krenuo njegovim stopama. Za vreme studija pohađao je više islamskih univerziteta i primenjivao je islamski ekonomski model u svojoj trgovini. Veliki preokret u njegovom životu dešava se 1853. kada mu je moćni klan Sise kidnapovao majku. Da bi je spasao napustio je trgovinu i postao lični sluga šefa klana. Majka mu je na kraju zauzvrat oslobođena.

Služeći klan Sise, Samori je stekao i vojne kompetencije, jer je više puta učestvovao u vojnim kampanjama sa lokalnim šefovima. Samori se vraća u svoju zemlju 1855. i narednih 6 godina okuplja dobrovoljce iz klana Kamara, kojima je dao vojnu formaciju i preneo islamsko učenje. Postao je najmoćniji vojni i politički lider oblasti Milo. Njegovi vojni podvizi omogućili su mu da se proširi od Bamaka u Maliju na severu, do granica Siera Leone, Obale Slonovače i Liberije na jugu.

1880. Samori deli zemlju na 62 okruga i postavlja na čelo članove svoje familije koje je formirao za islamske veroučitelje i savetnike za vladu. 1884 uzima titulu Almami, što znači religijski vođa muslimanskog carstva. Vodio je vojsku od 40.000 do 60.000 vojnika. U početku je uvozio oružje iz britanske kolonije Siera Leone, a zatim je osnovao fabriku vatrenog oružja uz pomoć dezertera iz francuske i britanske vojske. Čak je uspeo da prigrabi zlatne rude na granici sa Siera Leone, te je postao jedan od najbogatijih kraljeva regiona.

I dok se njegovo carstvo širilo sve više, on je hteo da povrati istorijsko carstvo Malija, koje postojalo u zapadnoj Africi od 1235. do 1670. čiji su lideri bili izuzetno prosperitetni i koji su razvijali politiku socijalne pravde. Postao je predan musliman sa impresivnom socijalnom etikom. Poslao je veroučitelje u gotovo svako selo svog regiona. Diplomirani studenti islamske škole imali su ključnu ulogu u širenju Islama u regionu. Stoga se u Gvineji, na Obali Slonovače, u Maliju, Siera Leone i u Liberiji islam proširio vrlo brzo na kraju 19. veka pod njegovim vođstvom.

Dok francuska vojska vodi bitku sa njegovim vojnicima 1881. on pruža žestok otpor. Zbog tog žestokog otpora koji je pružao dobio je nadimak Afrički Napoleon. Ipak dve godine kasnije nije mogao sprečiti invaziju Francuza u Bamaku. Zatim, nakon podele Afrike na Berlinskoj konferenciji 1884. francuske trupe počinju da prodiru u oblast Mandinka. Iako je njegova vojska prvo pobedila francuske trupe, bila je ipak saterana u unutrašnjost zapadne Afrike. Francuske trupe su vrlo često koristile i senegalske trupe u napadima na Samorijevu vojsku.

Samorijeve trupe nanele su teške gubitke francuskoj 1885. u Bireu, ali pošto je Francuska bila odlučna da kolonizuje zapadnu Afriku, Samori je morao potisati sa njima tri ugovora. Pošto je potpisao prvi 1886. napustio je Bire, a godinu dana kasnije prepušta im kontrolu nad zapadnom obalom Nigera. Ovim dogovorima granice francuskog Sudana su uspostavljene od Nigera do Sigiri, zatim od reke Tinkiso do njenog ušća u Futa Đalon. Ovi pregovori poznati su pod nazivom Bisandugu pakt. Dve godine kasnije 1889 potisan je Niakha pakt po kome se granica između francuskog Sudana i Vasulu imperije pomera ka jugu. Međutim, 1891. Francuska opet napada Samorija, i primorava ga da im ustupi najvažnije delove svoje imperije, pa čak i glavni grad.

Zbog sve veće pretnje od Francuza, Samori se pomerio na sever Obale Slonovače. Tu je napao muslimanske trupe koje su sarađivale sa Francuzima za vreme njegovog povlačenja. Samori je oformio novu imperiju sa glavnim gradom Kong na severu Obale Slonovače. Kada Francuzi zauzimaju grad Sikaso na severu nove imperije 1. maja 1898. Ture zauzima pozicije u liberijskim šumama sa vojskom da pruži otpor i onemogući drugu invaziju. Velika Britanija mu nije htela pomoći protiv Francuza, odbijajući da mu da oružje. Glad i dezerstvo slabe snage njegovih trupa, i Francuzi ga hapse 29. septembra 1898. Poslat je u Nđole u Gabon, gde je 1900. preminuo od pneumonije.

Samori i dan danas ima jak uticaj na afričke antiimperijalističke pokrete širom sveta, a prvi predsednik Gvineje, koji je odigrao jaku važnu ulogu u afričkom pokretu nezavisnosti, Ahmed Seku Ture bio je njegov praunuk.

 

Lilijan Teofanović/Princip.info

Izvori:

grandeurnoire.wordpress.com/2019/04/07/samorytoure/
www.cairn.info/revue-cahiers-d-etudes-africaines-2018-2-page-301.htm#
www.pinterest.ch/pin/481744491384317882/