U novoj rubrici „Presek nedelje Globalnog juga“ koju priprema analitičar Srđan Radanović ispred portala Opseg, donosimo presek i analizu nekih od najvažnijih političkih, ekonomskih i društvenih događaja iz perspektive zemalja Globalnog juga. U drugom delu osvrnućemo se na događaje koji su obeležili nedelju od 13. do 20. oktobra 2025:

Venecuela u borbi protiv imperije

Tramp je na jednoj od niza konferencija za novinare tek uzgred spomenuo ono što je Njujork Tajms prethodno razmatrao u svom tekstu, a to je involviranost Centralne informativne agencije (CIA) u borbi na tlu Venecuele. Maske su odavno pale, međunarodno pravo, ako je ikad i postojalo, mrtvo je, a mrtav je i poredak „zasnovan na pravilima“ liberalne demokratije i evroameričke imperije.

Inače su operacije, kao što je ova, vješto skrivane od očiju javnosti, a sada je, zarad zastrašivanja i pritiska na Karakas, nakon proglašenja Marije Mačado nositeljkom baklje mira, javno objavljeno da su Bijela kuća i lično predsjednik Tramp ovlastili CIA da gađa sumnjive centre unutar same Venecuele. CIA može da sprovodi ciljana ubistva, tajne operacije uticaja, pa čak i da naoružava pojedine grupe unutar države kako bi sprovodila isto ono što i u Nikaragvi 11 godina.

Na kratko ćemo se osvrnuti na istorijat američkog naoružavanja i treniranja pobunjeničkih grupa u zemljama Latinske Amerike:

• Gvatemala — 1954 (Operacija “PBSUCCESS”): CIA organizovala i finansirala puč koji je sruušio izabranu vladu Hakoba Arbenza, koristeći posljedično i podstrekavanje oružanih akcija i paravojnih elemenata protiv režima.
• Kuba — 1961 (Zaliv svinja / obuka i iskrcavanje kubanskih egzilaca): CIA je obučavala i naoružavala grupe kubanskih egzilaca koje su izvele invaziju kod Zaliva svinja u pokušaju svrgavanja Kastrovog režima.
• Brazil — 1964 (podrška puču i operacija „Brother Sam“ — logistička/obaveštajna podrška): SAD i CIA su pružale logističku, obavještajnu i političku podršku snagama koje su svrgle predsjednika Žuana Gularta. To je uključivalo pripreme i moguću vojnu podršku. Ovdje je riječ o podršci vojnom puču, ne klasičnim „pobunjenicima“. Takođe, američki nosači aviona i vojni brodovi su pritiskali teritoriju Brazila i činili slično što sad čine Venecueli.
• Čile — početak 1970-ih (podrška antagonističkim snagama režima Aljendea / nakon 1973 podrška vojsci): CIA je vodila operacije za destabilizaciju lijevo orijentisane vlade Salvadora Aljendea i davala direktnu pomoć vojnim strukturam koje su izvršile puč.
• Bolivija — 1967 (pomoć u lovu na Če Gevaru): CIA je pružala obavještajnu podršku i savjetodavce bolivijskoj vojsci koja je uhapsila i ubila Ernesta „Če“ Gevaru.
• Nikaragva — 1980-te (podrška “Kontrama”): tokom 1980-ih CIA je opremala, finansirala i organizovala (često tajno) anti-sandinističke pobunjeničke snage — Kontrase. Skandal Iran-Kontra otkrio je mnoge tajne metode finansiranja.
• El Salvador — 1980-te (trening i povezanost sa paravojnim/desničarskim jedinicama): SAD (uključujući obavještajne agencije) trenirale su i opremale vladine snage koje su u nekim slučajevima bile povezane sa „death squad“ paravojnim formacijama. Dokumenti pokazuju direktne veze obuke/opreme sa ljudima koji su provodili represiju.
• Venecuela – pokušaji podrivanja (pokušaj puča 2002. godine): postoje izveštaji o CIA aktivnostima usmjerenim ka opozicionim grupama u Venecueli (posebno u kontekstu državnog prevrata).
  Vjerujem, naravno, da je još mnogo sličnih slučajava još ne razjašnjeno i prilično tajno. Ali nešto slično je odavno započeto u Madurovoj Venecueli, koja odbrojava posljednje sate prije prvog udara američke vojske na tlo. Invazija je malo vjerovatna, ali nešto slično napadima na Iran su gotovo očekivana

Blokade u Gazi

Dok se veoma loše sprovodi Trampov plan o miru u Gazi, 300.000 učenika i studenata se vratilo u klupe bez obzira na humanitarnu blokadu koja idalje nije ukinuta. Obrazovni sistem je djelovanjem izraelske vojske uništen, što ne uključuje samo objekte, već i opšti standard. Veliki broj naučnika i stručnjaka je ubijeno ili je napustilo Gazu. Gotovo da nema učitelja koji bi prvake trebalo da nauči kako da pišu.

Škole su organizovane u skloništima, haustorima i podrumima, i onim objektima koji su dovoljno sigurni da prihvate više od trideset ljudi. Njihovo obrazovanje je prvo uništeno kovidom, a onda ratom, pa mnogi smatraju da bi bilo katastrofalno da propadne još jedna godina.
Ujedinjene nacije su okupile 8.000 učitelja i profesora koji bi trebalo da učestvuju u obrazovnoj akciji koja će biti pod koordinacijom UNRWA.

Prema statističkim podacima koje ne možemo da uzimamo kao potpunu činjenicu, a koje su objavile UN, Izrael je uništio 172 javne škole, oštetio 118 drugih i oko sto onih koje su pod nadzorom UN agencija. Tokom posljednjeg rata stradalo je 17.711 učenika i studenata, 25.897 je ranjeno, ubijeno je 763 profesora i 3.189 ranjeno i povrijeđeno.

GenZ u pohodu na zemlje periferije

GenZ je poharala zemlje periferije, Globalnog juga i Trećeg svijeta. Tražeći više kapitalizma, deregulacije, i neometanja nevidljive ruke tržišta, kao i biranje vlada putem društvenih mreža, svrgavaju vlade i prave haos kao u Arapskom proljeću koji je rezultovao nama veoma poznato.

To se isto desilo i Madagaskaru koji je u ovaj petak dobio novog vojnog lidera nakon izvršenog puča, Majkla Randrijanirinu. Afrička unija je odmah suspendovala članstvo ove države zbog nasilnog svrgavanja demokratski izabranog lidera. Vojni odbor je raspustio sve institucije osim donjeg doma parlamenta i tako će vladati naredne dvije godine.

Antikolonijalni protesti u pojedinim dijelovima države idalje traju, usmjereni protiv uticaja Francuske u poslove države.

Srđan Radanović (portal Opseg)