U procesu svrgavanja suverenističkih vlada širom svijeta, pokret GenZ nastavlja sa akcijama u Meksiku. Nakon atentata na gradonačelnika Uruapana, Karlosa Mance, koji je izvršio kartel, generacija Z je otpočela nasilne proteste u Meksiko Sitiju. Oni optužuju Klaudiju Šajnbaum, koja je na čelu Meksika nešto više od godinu dana, za ubistvo ovog političara, bivšeg člana MORENA partije. Njihov slogan je „Svi smo mi Karlos Manca“. Smatraju da je njena vlada, koja nije dovoljno radila na suzbijanju kriminaliteta, posredno ubila Mancu.
Važno je napomenuti da u državi od 2006. godine, uz povremena primirja, traje rat protiv narkokartela, koji predstavljaju državu u državi, te da se njihovo iskorjenjivanje ne može postići preko noći, niti u periodu od godinu dana. Pitanje je, naravno, da li se uopšte kriminalitet može suzbiti do određenog stepena kada paravojne snage kartela pariraju državnim.
Tzv. GenZ proteste vode pojedinci i grupe od 13 do 27 godina i, kako je istakla sociolog Andrea Razon Gutijeres, pripadaju srednjoj klasi. U protestnom pokretu snažno su vidljivi i elementi viših klasa, kao što su influenseri i desničarski političari. Kada analiziramo njihove zahtjeve, vidimo da su primarno politički: borba protiv korupcije i kriminala, ostavka Klaudije Šajnbaum, veća transparentnost i građanska revokacija izabranih predstavnika. Sekundarni zahtjevi su socijalni i odnose se na pravo na dostojanstvenije stanovanje, smanjenje džentrifikacije i veće zapošljavanje mladih.
Predsjednica Meksika smatra da protesti nisu potpuno „organski“ niti „spontani“. Postoje dokazi o umješanosti stranih vlada u finansiranje kampanje na društvenim mrežama protiv njene administracije. Vlast i dalje ne može da utvrdi ko su pojedinci koji pozivaju na proteste. Ona ističe da je nasilju na marševima doprinio „Blok Negro“ – grupa afiniteta koja se protivi globalizmu, a koja je prilično nalik Antifa pokretima, s tim da su obučeni u crno, nasilniji, ali i marginalniji.
Nekropolitika i motivi mrtvačkih glava dominiraju protestima, a povremeno se pojavi i poneka majica sa kukastim krstom. Sve je u znaku smrti i sugeriše na revolucionarnu odmazdu onih koji bi željeli da osvoje vlast. Ipak, brojni još masovniji protesti dešavali su se u Meksiku od 1960-ih i nisu uspjeli da sruše vlast, već samo da natjeraju političku elitu na reforme u određenim oblastima.
Generation Z Mexico je grupa koja neformalno zastupa proteste i ističe svojih 12 zahtjeva, po ugledu na one u Nepalu koji su u konačnici doveli do pada vlade. Oni zahtjevaju momentalno raspisivanje vanrednog referenduma o smjeni Klaudije Šajnbaum. Tužiteljka u Meksiko Sitiju rekla je da je nakon protesta 15. novembra otvoreno nekoliko slučajeva u vezi sa krađama, demoliranjem i pokušajima ubistva.
O generaciji Z
Generacija Z koja podrazumijeva generacije od 1997. do 2012. godine (postoje različita tumačenja) je „glavni“ predvodnik ovih protesta i pobuna. Ono što ističu kao najveći problem u svim zemljama su korupcija, klijentelizam i politična neodgovornost, te digitalna represija i ograničenje slobode govora uz nezadovoljstvo političkom reprezentacijom. Podsjetićemo se i sa isticanim problemima mladih u Arapskom proljeću: 1. korupcija, 2. sloboda i politička uključenost, 3. dostojanstven život. U oba slučaja upečatljivo izostaje socijalna dimenzija problema u društvu. Kao da se traži(lo) više kapitalizma i deregulacije tržišta kako bi ta nevidljiva ruka uništila sve džepove korupcije i nepotizma, partitokratije i oblike kontrole od strane vlasti.
Važno je da istaknemo osnovne karakteristike generacije Z koje utiču na oblikovanje zahtjeva. 1. Generacija Z je digitalno rođena generacija; tehnologije i društvene mreže su sastavni dio njihovog svakodnevnog života. 2. Kraći raspon pažnje i multitasking. 3. Gen Z su jako osjetljivi na pitanja ljudskih prava, klimatskih promjena i problema jednakopravnosti, što izražavaju putem društvenih mreža. 4. Skeptični su prema idealizovanim slikama, te preferiraju transparente brendove i lidere. 5. Dominantna ideologija GenZ je progresivizam i socijalni liberalizam (podržavaju klasične liberalne vrijednosti: prava LGBT zajednice, antidiskriminacione zakone, multikulturalizam i toleranciju, ekologiju). I konačno, 6. GenZ gaji skepsu prema institucijama i autoritetu. Ne mogu sve klase genZ da iskuse karakteristike svojih vršnjaka u srednjoj ili višoj klasi, tako da ove karakteristike ne dijele svi.
Ovim protestima dominira srednja klasa, i to nije slučaj samo u Srbiji. Slučaj je čak i u Nepalu, Maroku, Peruu, a vidimo sad i u Meksiku… Sve ove države su prošle ili prolaze kroz proces trazicije. GenZ je proizašla iz tog tranzitivnog perioda. Srednja ili viša klasa tih društava je u izvjesnoj socijalnoj panici koja se odlikuje ekstremnim elitizmom, agresivnom retorikom, autoritarizmom, socijalno-generacijskim rasizmom, antiparlamentarizmom, diskursom prijekih rješenja, smatranjem da čistom voljom za napretkom mogu da se riješe svi problemi, manihejskom vizijom društva (postoje oni sa kojima se „ne pregovara“), rigidno-materijalističko shvatanje modernizacije, antitradicionalistički sentiment.
Kada spojite karakteristike GenZ i njihovu klasnu pripadnost biva vam jasno što se ne ističu socijalne nejednakosti kao ključan problem društva, što se najglasnije zastupaju vrijednosti liberalne republike (kakva je SAD) i što se premijeri biraju preko Diskorda (Nepal). Nisu svi mogli da pristupe Diskordu i da glasaju za premijera, jer nemaju novca niti za internet niti za nove tehnologije. Zato postoje oni pripadnici generacije koji se ne mogu složiti sa dominantnim stavom srednjeklasnih vršnjaka. Protestni GenZ ima problem sa političkom zajednicom u kojoj živi, odnosno sa državom u cjelini i svim njenim ograničenjima.
Piše Srđan Radanović (Opseg)
