Potisnuvši krajem septembra nemačke snage prema Šapcu, Obrenovcu i Beogradu i oslobodivši veći deo Mačve, Pocerinu, Tamnavu, znatne delove Posavine, Kolubaru i kosmajski kraj, jedinice 1. armijske grupe NOVJ nisu značajnije napredovale prema ovim gradovima (kako bi se uskladili sa operacijama jedinica 3. ukrajinskog fronta i 14. korpusa NOVJ) sve do 6. oktobra 1944, kada...
Prvih dana septembra 1944, uporedo sa napredovanjem sovjetskih jedinica prema dubini Balkanskog poluostrva, maršal Josip Broz Tito je preko Sovjetske vojne misije u Jugoslaviji predložio Državnom komitetu odbrane SSSR-a da se jedinice Crvene armije angažuju u borbama za oslobođenje istočnih delova Jugoslavije. Ovakav predlog bio je opravdan činjenicom da NOVJ (Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije) nije raspolagala...
Za razliku od sela i fakultetske populacije, industrijske radničke klase nisu iskusile demografske zemljotrese, sve dok nisu počele da sasvim primetno opadaju osamdesetih godina. To je iznenađenje, kada se uzme u obzir koliko je bilo govora, još od pedesetih godina nadalje, o „postindustrijskom društvu”; kada se ima u vidu koliko su odista revolucionarni bili tehnološki...
Skoro isto tako dramatičan kao opadanje i pad seljaštva, a mnogo opštiji, bio je uspon zanimanja za koja se zahtevalo srednje i visoko obrazovanje. Praktično su sve vlade težile opštem osnovnom obrazovanju, tj. osnovnoj pismenosti, toliko da su do osamdesetih godina samo one najpoštenije ili najbespomoćnije države priznavale da imaju polovinu nepismenog stanovništva, a samo...
Kada se ljudi suoče sa onim za šta ih njihova prošlost nije pripremila oni bauljaju u mraku tražeći reči da imenuju neznano, čak ni kada ga ne mogu niti odrediti niti razumeti. U jednom trenutku treće četvrtine ovog veka mogli smo da vidimo kako ovaj proces deluje među intelektualcima Zapada. Ključna reč je bila mala...
“Ako drukčije neće da prizna, najpre ga treba podvrgnuti blažim mukama, et sic per gradus ad ima tenditur, i neka Bog da sreće vašem valjanom radu.” – Pismo Džemsa I sa uputstvima ispitivačima Gaja Foksa Od trinaest zaverenika osuđenih na sarajevskom procesu 28. oktobra 1914. godine na vremenske kazne, petorica najmlađih (Čubrilović mlađi, Kranjčević, Popović,...
Politička i kulturna delatnost banjičkih zatočenika bile su nerazdvojno povezane, jer su služile istom osnovnom cilju: jačanju morala, podizanju svesti i čuvanju čistote narodnooslobodilačkog pokreta. Po pravilu su obe ove delatnosti imale takođe iste nosioce — sobne kružoke, u kojima je pokretana većina inicijativa i ljudi animirani za učestvovanje u radu. Još jedna zajednička nit...
U pucnjavi na Kapitolu, 1. marta 1954. godine, četvorica portorikanskih nacionalista ispucala su, sa galerije Predstavničkog doma, 30 metaka iz poluautomatskih pištolja na okupljene kongresmene Sjedinjenih Američkih Država.1 Razlog napada bio je zahtev za nezavisnost Portorika od SAD. Nacionalisti, identifikovani kao Lolita LeBron, Rafael Miranda, Andres Cordero i Irvin Rodriguez, razvili su zastavu Portorika i otvorili vatru...
Krajem devetnaestog veka stasala je u Habzburškoj monarhiji jedna mlada revolucionarna generacija Srba i Hrvata, nadahnuta radikalno „naprednim” idejama: populističkim, anarhističkim i socijalističkim. Gotovo do jednog ovi mladi ljudi su želeli propast Austro-Ugarske, a mnogi su uz to bili i za ujedinjenje Južnih Slovena u jedinstvenu suverenu državu, s uređenjem republikanskog tipa, demokratskim političkim ustanovama...
Mi smo niz godina posle svršetka Drugog svetskog rata, posle oslobođenja naše zemlje, imali velike objektivne teškoće na putu naše izgradnje. Te teškoće bile su i unutrašnjeg karaktera, a dolazile su i spolja. Danas, mi već ne možemo govoriti samo o objektivnim teškoćama, jer smo te teškoće uglavnom savladali. Ako danas i imamo objektivnih teškoća,...