Najstariji univerzitet na svetu koji je i danas u funkciji nalazi se u gradu Fez, u Maroku.¹ Univerzitet je osnovala ćerka lokalnog trgovca po imenu Fatima al-Fihri, za vreme vladavine Idrisa II, 859. godine.

Fatima al-Fihri nije samo finansirala ovaj projekat, nego i lično predvodila i nadgledala proces izgradnje. Inicijalna zamisao bila je izgradnja džamije za smeštaj i pomoć izbeglicama iz islamske Španije, Masjid Al-Qarawiyin, ali je džamija proširena da smesti univerzitet koji je trebalo da postane glavni centar nauke u Sredozemlju u srednjem veku.

Univerzitet Al-Qarawiyin je iznedrio mnoge istaknute muslimanske mislioce kao što su: istoričar Ibn Khaldun, kartograf Muhamed al-Idrisi, jurista Al-Banani i putopisac i geograf Leo Africanus.²

Zanimljivo je da je univerzitet bio otvoren i za pripadnike drugih religija. Među najpoznatijim nemuslimanskim posetiocima bio je Gerbert iz Aurillaca, koji je kasnije postao papa Silvester II i uveo arapske brojeve i koncept nule u srednjovekovnu Evropu, kao i jevrejski lekar i filozof Majmonid.³

Razmena znanja sa evropskim naučnicima nastavljena je i kasnije tokom poseta belgijskog teologa Nikolasa Klenarda (1495-1542) i holandskog matematičara Jakuba Goliusa (1596-1667) koji su preneli u Evropu kopiju Ibn Baklarešovog Medicinskog traktata i druge radove iz oblasti medicine, logike i astronomije, koji su kasnije prevedeni na latinski.⁴

Do 14. veka, na Univerzitetu je smeštena Al-Qarawiyin biblioteka koja je danas jedna od najstarijih na svetu, a sadrži i neke od najvrednijih rukopisa islama. U zbirci biblioteke se nalazi preko 4000 rukopisa, Kuran iz 9. veka i najstarija zbirka hadisa.⁵

 

---

1. The 13 Oldest Universities In The World. (n.d.).  ↩

2.  Lulat, Y. G.-M.: A History Of African Higher Education From Antiquity To The Present: A Critical Synthesis, Greenwood Publishing Group, 2005 pp. 154–157  ↩

3.  Akyeampong, E. K., & Gates, H. L. (2012). Dictionary of African biography. New York: Oxford University Press.  ↩

4. Ibid, str. 358  ↩

5.  The Delicate Task Of Restoring One Of The World’s Oldest Libraries : Parallels : NPR. (n.d.).  ↩